आज एकविसाव्या शतकात शिक्षण ही आपल्या सर्वांची प्राथमिक गरज आहे. पण हे शिक्षण कोणत्याही भाषेत असलं तरी आपल्याला आपली बोलीभाषा यायलाच हवी. याच उद्देशाने मराठी सिनेसृष्टीतील कलाकार आपल्या मुलांना मोठं होत असताना मायबोली मराठी भाषा ते आपल्या मुलांच्या मनात रुजवतात. तर चला यासाठी ते काय-काय करतात हे त्यांच्याकडूनच जाणून घेऊया.
01
of 06
सोनाली कुलकर्णी
कावेरीचे म्हणजे माझ्या मुलीचे मित्रमैत्रिणी घरी येतात तेव्हा ‘मराठीत बोला’ असं मी आवर्जून सांगते. शाळा, मित्रमैत्रिणी यामुळे कावेरीचा इंग्रजी शब्दांचा वापर अधिक होतो. पण म्हणून मी तिला प्रत्येक वेळी बोलताना रागवतेच असं नाही. तिच्याही नकळत सहज गप्पांमधून मी तिला त्या-त्या शब्दांना मराठी शब्द सांगते. मराठीची हीच गंमत आहे. पुढच्या वेळी तीदेखील तिच्याही नकळत तो शब्द बोलून जाते. त्यामुळे मुलं इतर भाषा बोलतात म्हणून त्यांना प्रत्येक वेळी ओरडायलाच हवं असं नाही; कारण असं केलं तर मुलं व्यक्त होणार नाहीत. त्यामुळे त्यांच्या कलेनं, समजून घेऊन सांगितलं तर मराठी भाषा रुजायला नक्कीच मदत होईल.
02
of 06
समिधा गुरू
आम्ही म्हणजे मी, अभिजीत, तिचे आजी-आजोबा दुर्वाला ती लहान असल्यापासून कविता, छोट्या गोष्टी, बडबडगीतं ऐकवायचो. लहान वयात त्याचा अर्थ कळत नसला तरी मराठी भाषेचे संस्कार होणं खूप गरजेचं आहे. आजही शब्दकोडी सोडवताना मी दुर्वाला घेऊन बसते. त्यानिमित्तानं नवनवीन शब्दांशी तिची ओळख होते. त्याचसोबत उन्हाळ्याच्या सुट्टीत एक स्तोत्र आणि एक कविता पाठ झालीच पाहिजे हे दरवर्षी ठरलेलं आहे. तसंच मी आणि अभिजीत बोलताना एखादा शब्द तिला नवीन वाटला किंवा त्याचा अर्थ कळला नाही तर आमच्याकडे असलेल्या फळ्यावर तो शब्द आणि त्याचा अर्थ लिहिला जातो. मग दिवसभरात बोलताना त्या शब्दाचा वापर करायचा असा छोटा उपक्रम आमचा सुरू असतो.
03
of 06
ऋजुता देशमुख
शाळा-कॉलेज, मित्र-मैत्रिणींच्या निमित्तानं विविध भाषा आपण बोलत असतो. पण माझ्या मुलीची साजिरीची मराठी भाषेशी नाळ जोडून राहण्यासाठी आम्ही तिच्या लहानपणापासून प्रयत्न केले. वर्तमानपत्र वाचणं हा नियम नसला तरी साजिरीपासून सगळेच घरात रोज सकाळी वर्तमानपत्र वाचतात. तिला लहानपणापासून गोष्टींची पुस्तकं वाचायची आवड होतीच; पण आता ती मोठमोठी पुस्तकही वाचते. आजी आणि बाबांसोबत बसून कोडी सोडवते. साजिरी रुईया कॉलेजमध्ये आहे. तिथलं नाट्यवलय मराठी भाषा टिकावी म्हणून प्रयत्नशील असतं. नाट्यवलयची एक पद्धत आहे की, एखादा वेळेत आला नाही तर त्यानं मराठी पुस्तक आणायचं आणि सगळ्यांनी ते वाचायचं.
04
of 06
कादंबरी कदम
आम्ही राहतो त्या भागात विविध भाषिक मुलं आहेत. माझा मुलगा कार्तिक इंग्रजी माध्यमात शिकतो. अशा वेळी एक पालक म्हणून मुलांना मराठीशी जोडून ठेवायची जबाबदारी नक्कीच वाढते. आमच्या घरात मराठीच भाषा बोलली जाते. याचसोबत आपल्या रोजच्या आयुष्यातील छोटे-छोटे शब्ददेखील महत्त्वाची भूमिका बजावत असतात. उदा.- टनेल हा शब्द; पण मी नेहमी बोगदा म्हणायलाच प्राधान्य देते. आपणच हे शब्द रोजच्या जीवनात वापरले नाहीत तर ते मुलांपर्यंतसुद्धा पोहोचणार नाहीत. तसंच मी किंवा आजी कार्तिकला गोष्टीची पुस्तकं, बडबडगीतंच्या माध्यमातून मराठी भाषा, नवनवीन शब्दांशी ओळख करून देत असतो. अशा छोट्या-छोट्या गोष्टी आपण पाळल्या तरच ती पुढच्या पिढीपर्यंत पोहोचेल.
05
of 06
प्रवीण तरडे
आपल्या मुलाला मराठी माध्यमातच शिकवायचं असं मी आणि माझी पत्नी स्नेहलनं आधीच ठरवलं होतं. माझा मुलगा परार्ध मराठी माध्यमात शिकतो याचा मला अभिमान आहे. त्याला मराठी साहित्य, आपला भव्य दिव्य असा इतिहास कळावा यासाठी आम्ही त्याला शिवबांचा इतिहास, सानेगुरुजी, स्वातंत्र्यवीर सावरकर यांच्या कथा, कविता वाचून दाखवतो. आता त्याला स्वतःला वाचनाची गोडी लागली आहे. समर्थ रामदास स्वामींचे मनाचे श्र्लोक यांचं तो पठण करतो. त्यानं वाचलेल्या मराठ्यांच्या साहसी कथांमधील ठिकाणं आम्ही त्याला प्रत्यक्ष जाऊन दाखवतो. आमच्या घरीच शेतीशी घट्ट नातं असणारं वातावरण असल्यानं माय मराठीसाठी फार वेगळं काही करावं लागत नाही. तो आपणहूनच बरंच काही शिकतो.
06
of 06
अंशुमन विचारे
माझी लेक अन्वीसोबत मी घरी आणि बाहेरही मराठी भाषेतूनच बोलतो. आपले सण, उत्सव, मराठी संस्कृती याविषयी तिला माहिती देतो. ती आता पहिल्या इयत्तेत असल्यानं तिच्या क्षमतेनुसार ती समजून घेण्याचा प्रयत्न करते. रामरक्षा, इतर श्र्लोक ती अचूक म्हणते. मला वाटतं आपल्या मुलांना मराठीचे धडे देण्यासोबत आपण स्वतःदेखील जिथे-जिथे शक्य होईल तिथे मराठीतूनच बोललं पाहिजे. मराठीत व्यवहार केले पाहिजे. तरच मुलंसुद्धा आपल्याकडून ते शिकतील.